SKRZYP POLNY
Występowanie
Pospolity chwast występujący najczęściej na kartofliskach, ugorach i miedzach. Trudny do wyplenienia, bo z każdego małego odcinka kłącza rozgałęzionego z ziemi wyrasta nowa roślina.
Wygląd zewnętrzny
Jest byliną. Nadziemne płonne pędy podobne do maleńkich leśnych choinek-jodełek osiągają wysokość od 20-40 cm.
Przed 200-300 milionami lat skrzypy, paprocie i widłaki były olbrzymimi drzewami. Dziś spotyka się u nas kilkanaście innych odmian skrzypu o różnym pokroju i wzroście np. skrzyp bagienny (Equisetum limosum) osiąga 1,5 m wys., skrzyp leśny (Equisetum silvestris), rosnący najczęściej gromadnie w cienistych i wilgotnych lasach o licznych rozgałęzionych i w dół zwisających cienkich gałązkach oraz skrzyp olbrzymi (Equisetum maximum), zarastający masowo bagna i źródliska wyrasta nawet do 2 m wysokości. Dla celów leczniczych stosuje się tylko skrzyp polny.
Wczesną wiosną pojawiają się żółtobrunatne lub czerwonawe pędy zarodnikowe, 3~ mm grube, prosto wzniesione, o rozdętych, pochwiastych liściach przylegających do pędu a zakończone kłosem zarodnikowym. Po dojrzeniu sześciokątne tarczki na kłosie rozchylają się wysypując zarodniki, z których wyrastają z czasem pędy płonne w postaci zielonych jodełek. Zarówno te płonne pędy, jak i rozgałęzione pędy zarodnikowe po ich dojrzeniu oraz pędy zielone wyrastające z kłączy stanowią właśnie surowiec leczniczy.
Ziele skrzypu polnego zbiera się od lipca do sierpnia, ponieważ w tym czasie skrzyp jest w stanie największego nagromadzenia krzemu.
Zebrane ziele suszy się w cieniu, w przewiewie i w temperaturze 35° C.
Główne związki, ich właściwości i zastosowanie
Najważniejszym składnikiem skrzypu polnego jest krzemionka. Surowiec skrzypu potarty w palcach skrzypi - stąd jego nazwa.
Krzem rozpuszcza się w wodzie stosunkowo łatwo, przenika przez ściany jelit do krwiobiegu, częściowo gromadzi się w tkance łącznej skóry, w krwinkach czerwonych i w trzustce, a pozostała część aktywizuje się w różnych procesach organizmu np. zabliźnianiu się ran po operacjach i zranieniach, przy zwapnieniu ognisk gruźliczych, szczególnie w płucach. Dla tej przyczyny już od dawna jest stosowany w medycynie ludowej w leczeniu gruźlicy. Wykorzystuje się też inne zioła zawierające dużo krzemionki, między innymi skrzyp polny, ziele miodunki, rdest ptasi. Krzem odgrywa też bardzo ważną rolę jako składnik kości i moczu pełniąc w moczu rolę koloidu ochronnego i utrzymującego równowagę między koloidami i krystaloidami.
Krzemionka w błonach śluzowych i w naczyniach krwionośnych, a zwłaszcza kapilarnych, pełni rolę strażnika przeciwdziałającego nadmiernej łamliwości i ich przepuszczalności (uszkodzenia, pęknięcia włoskowatych naczyń w miażdżycy). Z wiekiem ubywa tego składnika w organizmie ludzkim i dlatego leki z większą zawartością krzemu specjalnie wskazane są dla ludzi w starszym wieku, zwłaszcza w początkach miażdżycy, a także w stanach zapalnych dróg moczowych. Prócz krzemu surowiec skrzypu polnego zawiera także znaczne ilości innych soli mineralnych, m.in. azotan potasowy (odgrywający znaczną rolę w moczopędnym działaniu tego surowca), ponadto flawonoidy, kwasy organiczne, zasady organiczne, saponiny i garbniki. Odwar tego surowca zalecany jest najczęściej w schorzeniach dróg moczowych, lekkich krwawieniach i skąpomoczu (prostata), po różnych zabiegach chirurgicznych, w początkowych stanach miażdżycy, w uszkodzeniach naczyń włoskowatych i dla wzmocnienia ich ścianek. W geriatrii stosowany jest profilaktycznie dla uzupełnienia niedoboru mikroelementów, a także w kamicy nerkowej, pęcherzowej i w stanach zapalnych dróg moczowych łącznie z innymi ziołami działającymi przeciwzapalnie i moczopędnie.
Odwar tego ziela stosuje się również zewnętrznie do płukania zapalonych spojówek oczu, do okładów na wysypki, owrzodzenia, oparzenia, stłuczenia, zranienia i trudno gojące się rany.
Odwar: 2 łyżki skrzypu polnego zalewa się 2 szklankami wody (wyjątkowo!) gotując 30 minut. Po naciągnięciu i wyjałowieniu z krzemionki przecedzić i pić po l/2 szklanki 3 razy dziennie (ziele skrzypu zażywa się najczęściej z zielem rdestu ptasiego a także z innymi ziołami).
Suszone ziele skrzypu wchodzi w skład różnych mieszanek moczopędnych, przeciwreumatycznych, antyartretycznych, nasercowych i płucnych, a także w skład granulatów jak Reumogran, Urogran, a w postaci wyciągu alkoholowego wchodzi w skład Cholesolu oraz Fitolizyny.
http://parda.w.interia.pl/196.html
DZIEWANNA WIELOKWIATOWA
Występowanie
Słoneczne zbocza, nasypy, suche pastwiska, przy drogach. Spotykana prawie w całej Europie.
Wygłąd zewnętrzny
Jest rośliną dwuletnią. W pierwszym roku wyrasta tylko rozeta dużych liści, długich do 20 cm, mocno owłosionych, zaś w drugim roku wyrasta gruby pęd, strzelający w górę do 2 m wysokości, gęsto pokryty szarozielonymi kutnerowatymi liśćmi o kształcie eliptycznym i wydłużonym. Brzegiem ząbkowane i o mocnym głównym nerwie, od nasady liścia mocno zgrubiałym i przylegającym aż do łodygi. Korony kwiatowe złocistożółte, pięciopłatkowe, dołem zrośnięte, tworzące rurki w kielichach gęsto osadzonych okółkowo na pędzie aż do szczytu. Kwiaty zbiera się przez okres kilku tygodni w suche i słoneczne dni zrywając dziennie tylko te płatki korony, które w pełni rozwinęły się. Nie ugniatać ich w torebce, aby nie utraciły złotego koloru. Zebrane liście roztrząsa się w cienką warstwę i suszy szybko w cieniu i przewiewie, w temperaturze nie wyższej niż 35° C.
Surowiec
Korony kwiatowe o przyjemnym, miodowym zapachu i słodkawym smaku.
Główne związki, ich właściwości i zastosowanie
Surowiec zawiera związki flawonoidowe, śluzowe oraz ślady cukru i olejku lotnego, a także mało zbadane saponiny.
Dzięki tym i innym czynnym substancjom surowiec dziewanny działa wykrztuśnie i skutecznie przy zaflegmieniu dróg oddechowych, uporczywym kaszlu, chrypce i katarze.
Napar tego surowca działa także rozkurczowo, przeciwzapalnie, dezynfekująco i łagodzi podrażnienia dróg oddechowych. Naparu kwiatu dziewanny używa się też napotnie, najczęściej wraz z innymi ziołami - najlepiej z miodem - pijąc kilka razy w ciągu dnia po 3~4 szklanki tego naparu na gorąco.
W medycynie ludowej używa się także naparu dziewanny zewnętrznie na okłady do ran i wrzodów, a także do kąpieli przy guzach krwawniczych odbytnicy i owrzodzeniach. http://parda.w.interia.pl/047.html
DZIURAWIEC LEKARSKI (ziele świętojańskie)
Występowanie
Zarośla, widne lasy, suche łąki, pastwiska, wzgórza, przydroża, polany górskie.
Wygląd zewnętrzny
Ziele wieloletnie. Półkrzew wyrastający do 70 cm wysokości o dość silnych, ale cienkich łodygach, wyrastających z korzenia po kilka, dołem nieco zdrewniałych. Liście liczne owalne, od 1 do 3 cm długie, siedzące i ułożone na pędach naprzemianlegle. Kwiaty żółte, pięciopłatkowe, zebrane na szczytach pędów w niby-baldachy. Liść dziurawca - oglądany pod światło - sprawia wrażenie podziurawionego szpilką. W rzeczywistości te niby maleńkie otworki to zbiorniczki olejku lotnego - stąd nazwa tego ziela. Łatwo też można poznać dziurawiec rozcierając kwiat z kielichem na grzbiecie ręki - pozostanie po nim czerwonofiołkowy ślad. Inne rośliny całkiem podobne do dziurawca nie wykazują tej właściwości.
Surowiec
Ziele i świeże kwiaty; zazwyczaj ścinamy szczyty kwitnących pędów, pozostawiając około l/3 części rośliny nad ziemią, aby jej zbyt nie osłabić i ułatwić nowy przyrost. Przekwitniętych już roślin nie należy zbierać. Zebrane ziele suszymy w przewiewnym i cienistym miejscu rozłożone cienką warstwą albo też związane w małe pęczki i zawieszone na sznurku w temperaturze nie przekraczającej 35° C. Ziele ma słaby zapach i gorzkawy smak.
Główne związki, ich właściwości i zastosowanie
Ziele dziurawca zawiera olejek eteryczny, liczne garbniki, związki żywiczne i flawonoidowe, a także glikozyd i hiperacynę barwiącą napar na czerwono i uczulającą organizm na promienie nadfioletowe. Dlatego lecząc się dziurawcem unikajmy promieni słonecznych, zwłaszcza w lecie, aby nie ulec poparzeniom i porażeniu słonecznemu.
Na szczególną uwagę zasługuje zawarta w dziurawcu hiperacyna w przypadku, gdy chodzi o jej udział w roli katalizatora niektórych redukcji wewnątrzkomórkowych, w szczególności zaś w biochemicznych procesach wewnątrz komórek i narządów atakowanych przez nowotwory.
Dziurawiec należy od dawien dawna do jednego z najpopularniejszych i najczęściej używanych ziół. Działanie jego jest wszechstronne, a zawarte w nim składniki działają przeciwzapalnie, przeciwskurczowo, bakteriobójczo, żółciopędnie i w ogóle korzystnie na cały układ trawienny i system nerwowy. Przede wszystkim zaś surowca tego używa się przy niedomogach wątroby w schorzeniach woreczka żółciowego, kamicy, a także w stanach zapalnych dróg żółciowych, przy zgadze, wzdęciach, wiatrach, biegunce, przy złej przemianie materii, braku apetytu, nieżytach żołądka i jelit, jego niedokwaśności i nerwicach.
Napar: zalać 2 łyżki dziurawca 1,5 szklanki wrzątku, (nie gotować) zostawić pod przykryciem na 30 minut, następnie przecedzić i pić 2-3 razy dziennie po pół szklanki 20 minut przed jedzeniem. Ponieważ hiperacyna trudno rozpuszcza się w wodzie, gwoli skuteczniejszego działania tego surowca stosujemy tzw. macerację, zalewając ziele wrzątkiem np. wieczorem na 8-12 godzin. Rano macerat przecedzamy, podgrzewamy przed użyciem i pijemy 2 do 3 razy dziennie po pół szklanki przed jedzeniem. Dziurawca używa się także w postaci nalewki - wyciągu na spirytusie albo też na oliwie. Nalewkę na spirytusie sporządzamy, wsypując rozdrobniony dziurawiec do butelki ze spirytusem - (3/4 zawartości butelki) i odstawiając na 14 dni wstrząsając codziennie butelką. Po tym okresie zlewamy wyciąg (już czerwony), a ziele w butelce ponownie zalewamy alkoholem, ale już tylko zwykłą wódką (40%) na dalsze 14 dni. Zlewamy i łączymy obie nalewki razem zażywając 2-3 razy dziennie po l/3 kieliszka z wodą przy różnych dolegliwościach wewnętrznych.
Nalewkę - wyciąg na oliwie z oliwek sporządzamy zalewając drobno pocięte ziele dziurawca oliwą na okres kilku tygodni. Potem zlewamy czerwony płyn do ciemnej butelki i odstawiamy w chłodne i ciemne miejsce. Wyciąg ten stosuje się jako środek wybitnie dezynfekujący:
a) zewnętrznie na okłady (tampony nasycone tym wyciągiem) przy wrzodach, odmrożeniach, opuchliznach i bólach reumatycznych, a także do nacierania chorych części ciała (rozcieńczony olejem terpentynowym);
b) wewnętrznie 6-8 kropli na cukrze przy kurczach i bólach żołądka i innych.
Dziurawiec działa - pośrednio - uspokajająco i wzmacniająco na system nerwowy, zarówno na układ wegetatywny, jak i na centralny i obwodowy oraz przeciwdziała różnym przejawom schorzeń tego systemu jak: bezsenność, nadwrażliwość, brak skupienia uwagi, zastoje w obwodowym krążeniu krwi. http://parda.w.interia.pl/051.html
|